Eiger Noordwand

Eiger Noordwand – angstaanjagende reputatie

Sinds de eerste pogingen in de jaren 1930 heeft de Eiger noordwand een angstaanjagende reputatie opgebouwd als een van de gevaarlijkste beklimmingen in de Alpen. De wand is 1800 meter hoog, steil, en het is een noordwand waardoor ze nauwelijks zonlicht krijgt. Daarbij komt de brakke kwaliteit van de rots. Vallende stenen vormen voortdurend een risico. Tot ver in de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de Eiger noordwand vaak in de zomer bedwongen. Ook de eerste Nederlandse beklimming had plaats in de zomer. Ronald Naar en Bas Gresnigt waren de eerste Nederlanders die de Eiger noordwand beklommen in de zomer van 1977. Sinds die tijd zijn er nog maar een handvol Nederlanders in geslaagd deze wand te bedwingen. Tegenwoordig ligt er door klimaatverandering nauwelijks nog ijs in de zomerse noordwand. Een zomer-beklimming van de Eiger noordwand staat anno 2025 gelijk aan zelfmoord. 

Wat de Eiger noordwand berucht maakt, is het hoge aantal dodelijke ongevallen in de pioniersperiode van het bergbeklimmen. Al in 1936 kwamen vier jonge klimmers om tijdens een dramatische reddingspoging, met als meest aangrijpend moment de dood van Toni Kurz — die, volledig uitgeput, stierf terwijl reddingswerkers hem nét niet konden bereiken. Zulke verhalen hebben geleid tot de bijnaam Mordwand, een wrange woordspeling. De wand is niet alleen een fysieke uitdaging, maar ook een symbool van de dunne lijn tussen heldendom en tragedie in het alpinisme.

Gedwongen samenwerking in de Eiger noordwand

In de zomer van 1938 begonnen vier mannen aan een tocht die hen onsterfelijk zou maken in de annalen van het alpinisme. Toen de Duitse klimmers Anderl Heckmair, Ludwig Vörg aan hun beklimming begonnen waren de Oostenrijkers Heinrich Harrer en Fritz Kasparek al in de wand bezig aan hun beklimming. In eerste instantie klommen beide teams onafhankelijk van elkaar en met het doel om als eerste de top te bereiken. Maar de omstandigheden in de wand waren slecht en dat dwong hen uiteindelijk om de rivaliteit opzij te zetten. Halverwege de wand kwamen de twee touwgroepen elkaar tegen, en Heckmair stelde voor om samen de krachten te bundelen om de beruchte noordwand van de Eiger te overwinnen.

Eiger noordwand – De mythische passages

Terwijl ze zich een weg omhoog vochten, passeerden ze plekken die inmiddels legendarisch zijn: de Hinterstoisser Traverse, een gladde, schuin aflopende plaat die enkel met touwen gepasseerd kon worden, vernoemd naar de klimmer die twee jaar eerder op tragische wijze zijn leven liet in de wand. Verderop volgde het Dodenbivak, een angstaanjagend klein plateau waar eerdere klimmers tijdens hun noodweer bivakkeerden en het niet overleefden.

De vier klimmers trotseerden sneeuwstormen, lawinegevaar en de meedogenloze kou. Via de Godentraverse bereikten ze de verraderlijke Spin. 

De Godentraverse  verwijst naar een spectaculaire en passage hoog in de Eiger noordwand. De naam is ontstaan vanwege het dramatische karakter van deze traverse: een smalle, vaak met sneeuw en ijs bedekte rotsrichel, met duizelingwekkende afgronden en nauwelijks marge voor fouten. Klimmers die dit punt bereiken, hebben het grootste deel van de wand al achter zich maar zijn vaak fysiek uitgeput. Het is een moment van zowel hoop als gevaar: de top komt binnen bereik, maar een misstap op deze traverse kan fataal zijn. De bijna mystieke naam weerspiegelt dan ook hoe dit stuk voelt voor wie er klimt, alsof je je in het rijk van de goden begeeft. Hoog boven de wereld, op het scherpst van de snede tussen overleven en een val in de duizelingwekkende diepte. 

Na de godentraverse bereiken de klimmers de witte Spin. Dit is ook weer een van de meest beruchte passages in de noordwand van de Eiger. Het is een klein ijsveld hoog bovenin de wand. Het ijsveld lijkt van onderaf gezien op de vorm van een spin met uitwaaierende “poten”. De Spin is vooral berucht vanwege het gevaar van steenslag. Doordat het een soort trechter is voor smeltwater en vallend puin, is het één van de gevaarlijkste delen van de klim. Veel ongelukken zijn hier gebeurd, vaak doordat klimmers werden geraakt door vallend ijs of rotsen vanuit de bovenliggende brokkelige rotswanden.  

Als je de Spin bereikt, zit je als klimmer zo hoog in de wand, terugkeren is bijna onmogelijk, en de top is nog ver weg. De naam draagt ook bij aan de mythevorming rond de Eiger. De Spin roept beelden op van een roofdier dat wacht op zijn prooi — een metafoor voor hoe dodelijk de Eiger noordwand kan zijn.

Eiger noordwand – psychologische beproeving

Voor veel klimmers is de beklimming van de Eiger noordwand niet alleen een technische en conditionele uitdaging, maar een psychologische beproeving. De verhalen over de beroemde passages illustreren de dwingende aantrekkingskracht én het inherente gevaar van de Eiger noordwand. In de Eiger noordwand telt niet alleen fysieke kracht en technische bekwaamheid als bergbeklimmer, maar ook mentale vastberadenheid en respect voor de berg. En de route is lang, er komt geen eind aan.

Uiteindelijk, na drie helse dagen, bereikten Anderl Heckmair, Ludwig Vörg, Heinrich Harrer en Fritz Kasparek op 24 juli 1938 de top. Ze hadden niet alleen de wand bedwongen, maar ook een levende legende gecreëerd: de Heckmair-route.

“Melvin, ik zoek iemand om de Eiger noordwand mee te beklimmen”

De Heckmair-route heeft anno 2025 nog niets aan aantrekkingskracht ingeboet. Iedere zichzelf respecterende alpinist droomt er van om ooit eens de mythische Eiger noordwand te beklimmen. De geschiednis, de verhalen en de mythische status. En met 1800 meter is de grootste noordwand van de Alpen. Als Jelle Staleman belt met vraag: “Melvin, ik zoek een klimaat voor de Eiger noordwand” hoef ik niet lang na te denken. Ik heb een goede winter achter de rug waarin ik een paar mooie technische winterroutes heb kunnen klimmen zoals beyond good and Evil op de noordwand van de Aiguille des Pelerins. Helaas door de heersende griep waren mijn klimmaatjes niet fit voor een lange route. Dus ik heb er wel oren naar. Ik hoor tegelijkertijd met zijn vraag ook twijfel aan de andere kant van de telefoon.

… “Ik weet nog niet hoe het gaat lopen en of ik de Eiger nu wil doen en of ik hem echt wil doen …
en of ik hem met jou wil doen…
Ik bel om te inventariseren wat mogelijk is en wie beschikbaar is…”

“Ik heb daar wel zin in”, antwoord ik kort.
Ok, je ziet het wel zitten dus…?

Zo eindigt ons eerste gesprek. 

We kennen elkaar niet. Ik zou normaal gesproken ik nooit met een onbekende klimmaat de Eiger noordwand in gaan, dus ik begrijp Jelle zijn gereserveerde reactie. Jelle heeft vele zware alpiene winterklimtochten op zijn naam staan. En hij is berggids van beroep. Ik hoef niet te twijfelen aan zijn capaciteiten en fitheid. Daarentegen heb ik er lang uitgelegen wegens ziekte en ben ik pas weer een paar jaar actief in het winterklimmen. Ik snap zijn reactie en laat het rusten. 

Eiger noordwand, onze beklimming

Een paar weken later hebben we weer contact. Er komt een periode grand beau aan en we kunnen beiden tijd maken. De condities in de wand lijken goed te zijn… Mede door de klimaatverandering duurt de periode waar de wand in conditie is – en veilig – nog maar kort. We hakken snel de knoop door. Ik reis vooruit om alvast een beetje te acclimatiseren. Ik ben al ruim een maand weer in Nederland. Mijn acclimatisatie is weg. Ik weet dat ik altijd wat meer tijd nodig heb om aan de hoogte te wennen. Ik ga een dag naar 3400 meter hoogte op het Jungfrau Joch. daar zit ik ongemakkelijk tussen de vele touristen die zich vergapen aan de gletsjers en veel te dure chocolade, horloges en andere prularia die de Zwitsers met succes weten te verkopen.  Na een uur of vijf hou ik het voor gezien en ga ik met het laatste treintje naar het dal. Ik kijk door het raam van het treintje naar de Eiger. Het bovenste deel van de wand laat zich moeilijker beoordelen vanaf hier. Mogelijk ligt er wat minder ijs boven de ramp. Het onderste deel ziet er fantastisch uit. Droomcondities!